मंगोलियन कांजूर हस्तलिखितांचे पहिले पाच पुनर्मुद्रित खंड प्रसिद्ध झाले

मंगोलियन कांजूरचे सर्व 108 खंड (बौद्ध प्रमाणिक मजकूर) नॅशनल मिशन फॉर मॅन्युस्क्रिप्ट्स अंतर्गत 2022 पर्यंत प्रकाशित होण्याची अपेक्षा आहे.

च्या 108 खंडांच्या पुनर्मुद्रणाचा प्रकल्प सांस्कृतिक मंत्रालयाने हाती घेतला आहे मंगोलियन कांजूर साठी राष्ट्रीय मिशन अंतर्गत हस्तलिखिते (NMM). NMM अंतर्गत प्रकाशित मंगोलियन कांजूरच्या पाच खंडांचा पहिला संच भारताचे राष्ट्रपती श्री राम नाथ कोविंद यांना 4 रोजी गुरु पौर्णिमेच्या दिवशी, ज्याला धर्मचक्र दिन म्हणूनही ओळखले जाते, सादर करण्यात आले.^th जुलै 2020. त्यानंतर संस्कृती मंत्रालयाचे राज्यमंत्री (स्वतंत्र प्रभार) आणि पर्यटन मंत्रालयाचे राज्यमंत्री (स्वतंत्र प्रभार) श्री प्रल्हाद यांच्या हस्ते मंगोलियाचे भारतातील राजदूत महामहिम श्री गोंचिंग गानबोल्ड यांना एक संच सुपूर्द करण्यात आला. सिंह पटेल, अल्पसंख्याक व्यवहार राज्यमंत्री श्री किरेन रिजिजू यांच्या उपस्थितीत.

मंगोलियन कांजूरचे सर्व १०८ खंड मार्च २०२२ पर्यंत प्रकाशित होतील अशी अपेक्षा आहे.

भारताचे पंतप्रधान श्री. नरेंद्र मोदी यांनी धम्मचक्र दिनानिमित्त आपल्या भाषणात व्यक्त केले, “गुरु पौर्णिमेच्या या दिवशी आपण भगवान बुद्धांना वंदन करतो. यानिमित्ताने मंगोलियन कांजूरच्या प्रती मंगोलिया सरकारला सादर केल्या जात आहेत. द मंगोलियन कांजूर मंगोलियामध्ये मोठ्या प्रमाणावर आदर आहे.

हस्तलिखितांमध्ये जतन केलेल्या ज्ञानाचे दस्तऐवजीकरण, संवर्धन आणि प्रसार करण्याच्या आदेशासह भारत सरकारच्या पर्यटन आणि संस्कृती मंत्रालयाच्या अंतर्गत फेब्रुवारी 2003 मध्ये हस्तलिखितांसाठी राष्ट्रीय मिशन सुरू करण्यात आले. दुर्मिळ आणि अप्रकाशित हस्तलिखिते प्रकाशित करणे हा या मोहिमेचा एक उद्देश आहे जेणेकरून त्यातील ज्ञान संशोधक, अभ्यासक आणि सामान्य लोकांपर्यंत पोहोचावे. या योजनेअंतर्गत, मंगोलियन कांजूरच्या १०८ खंडांचे पुनर्मुद्रण मिशनने हाती घेतले आहे. मार्च 108 पर्यंत सर्व खंड प्रकाशित होतील अशी अपेक्षा आहे. हे काम प्रख्यात विद्वान प्रा. लोकेश चंद्र यांच्या देखरेखीखाली केले जात आहे.

मंगोलियन कांजूर, 108 खंडांमध्ये असलेला बौद्ध धर्मग्रंथ हा मंगोलियातील सर्वात महत्त्वाचा धार्मिक ग्रंथ मानला जातो. मंगोलियन भाषेत 'कंजूर' म्हणजे 'संक्षिप्त आदेश'- विशेषतः भगवान बुद्धांचे शब्द. मंगोलियन बौद्धांनी याला खूप आदर दिला आहे आणि ते मंदिरांमध्ये कांजूरची पूजा करतात आणि दैनंदिन जीवनात कांजूरच्या ओळी एक पवित्र विधी म्हणून पाठ करतात. मंगोलियातील जवळजवळ प्रत्येक मठात कांजूर ठेवलेले आहेत. मंगोलियन कांजूरचे भाषांतर तिबेटमधून केले गेले आहे. कांजूरची भाषा शास्त्रीय मंगोलियन आहे. मंगोलियन कांजूर ही मंगोलियाला सांस्कृतिक ओळख प्रदान करण्याचा एक स्रोत आहे.

समाजवादी काळात, झायलोग्राफ ज्वालांकडे पाठवले गेले आणि मठांना त्यांच्या पवित्र धर्मग्रंथांपासून वंचित ठेवले गेले. 1956-58 दरम्यान, प्राध्यापक रघु विरा यांनी दुर्मिळ कांजूर हस्तलिखितांची मायक्रोफिल्म प्रत मिळवली आणि ती भारतात आणली. आणि, 108 खंडांमध्ये मंगोलियन कांजूर भारतात 1970 मध्ये प्रा. लोकेश चंद्र, माजी खासदार (राज्यसभा) यांनी प्रकाशित केले होते. आता, वर्तमान आवृत्ती नॅशनल मिशन फॉर मॅन्युस्क्रिप्ट्स, संस्कृती मंत्रालय, सरकारद्वारे प्रकाशित केली जात आहे. भारत; ज्यामध्ये प्रत्येक खंडात मंगोलियनमधील सूत्राचे मूळ शीर्षक दर्शविणारी सामग्रीची सूची असेल.

भारत आणि मंगोलिया यांच्यातील ऐतिहासिक संवाद शतकानुशतके जुना आहे. ख्रिश्चन युगाच्या सुरुवातीच्या काळात भारतीय सांस्कृतिक आणि धार्मिक राजदूतांनी बौद्ध धर्म मंगोलियात नेला होता. परिणामी, आज मंगोलियामध्ये बौद्ध हे सर्वात मोठे धार्मिक संप्रदाय तयार करतात. भारताने 1955 मध्ये मंगोलियाशी औपचारिक राजनैतिक संबंध प्रस्थापित केले. तेव्हापासून, दोन्ही देशांमधील जबरदस्त संबंध आता नवीन उंचीवर पोहोचले आहेत. आता, भारत सरकारकडून मंगोलिया सरकारसाठी मंगोलियन कांजूरचे प्रकाशन भारत आणि मंगोलिया यांच्यातील सांस्कृतिक सिम्फनीचे प्रतीक म्हणून काम करेल आणि येत्या काही वर्षांमध्ये द्विपक्षीय संबंधांना पुढे नेण्यास हातभार लावेल.

***